Ponieważ światowy wzrost gospodarczy niemal zatrzymał się pod koniec 2020 r., globalne łańcuchy dostaw grożą powszechnym efektem domina niewypłacalności. Takie zdarzenie wywołane przez pandemię Covid-19 miałoby wpływ na praktycznie wszystkie sektory gospodarcze, obszary geograficzne i modele biznesowe.
Branże szczególnie wrażliwe ze względu na pandemię COVID, takie jak hotelarstwo, handel detaliczny artykułami niespożywczymi i transport (a w szczególności transport lotniczy i drogowy oraz związana z nim produkcja środków transportu), mogą ponieść ciężar niewypłacalności klientów. Według naszego najnowszego raportu „Jak zaszczepić gospodarkę”, może to doprowadzić do wzrostu liczby niewypłacalności na świecie w 2021 roku o + 25% w ujęciu rocznym. Ale czym dokładnie jest efekt domina i dlaczego stanowi tak poważne zagrożenie w kontekście ryzyka niewypłacalności przedsiębiorstw?
W praktyce, efekt domina niewypłacalności jest reakcją łańcuchową, która rozpoczyna się, gdy niewypłacalna firma nie jest w stanie wywiązać się ze swoich zobowiązań wobec partnerów handlowych. W najprostszej formie jest to sytuacja, gdy firma nie jest w stanie rozliczyć się z klientami i dostawcami, pozostawiając ich z niezapłaconymi fakturami.
Wywołanie reakcji łańcuchowej niewypłacalności
Maxime Lemerle, Szef działu badań sektora i niewypłacalności w firmie Euler Hermes wyjaśnia, że takie upadłości osłabiają płynność szerszego łańcucha dostaw, co zwiększa prawdopodobieństwo wystąpienia efektu domina. Mówi: „Niezdolność do wywiązania się ze swoich zobowiązań może wywołać efekt domina poprzez sieci handlowe, za pośrednictwem powiązań między firmami, sektorami i krajami, ostatecznie prowadząc do innych przypadków niewypłacalności i upadłości.”
Niemniej jednak, biorąc pod uwagę kolejną falę zakażeń Covid-19 i wprowadzenie nowych środków dotyczących blokad, dlaczego już obecnie nie stwierdziliśmy efektu domina niewypłacalności firm? Zdaniem Marine Bochot, Head of Group Credit Underwriting w firmie Euler Hermes, najprostsza odpowiedź brzmi: „w przeciwieństwie do poprzednich kryzysów, ogromne państwowe środki pomocowe wpompowywane na rynki krajów rozwiniętych i wschodzących zapobiegają kryzysowi płynności przedsiębiorstw.”
Jak ekonomia szczepionek opóźniła efekt domina niewypłacalności
Zamiast być świadkiem fali niewypłacalności, interwencja państw zaabsorbowała szok wywołany przez pandemię Covid-19, umożliwiając wielu firmom uniknięcie niewypłacalności - przynajmniej na razie.
Maxime mówi: „Jasne jest, że ogromna pomoc państwa zapewniona przez rządy poszczególnych krajów „zamroziła” sytuację wielu przedsiębiorstw i doprowadziła do bezprecedensowego, wywołanego całkowicie sztucznie spadku liczby niewypłacalności przedsiębiorstw na całym świecie w 2020 r. Wycofywanie pomocy państwa nadal zależy od niepewności związanej z pandemią. Niemniej jednak, choć będzie to mieć miejsce stopniowo i w sposób uporządkowany, spowoduje to powrót do zwykłej liczby niewypłacalności, z dwoma rodzajami upadłości - będą to upadłości spółek, które nie były rentowne już przed kryzysem, ale zostały sztucznie utrzymane na powierzchni dzięki nadzwyczajnym środkom pomocowym, a także przedsiębiorstw osłabionych przez kryzys spowodowany nadmiernym zadłużeniem lub niedokapitalizowaniem.”
W normalnych warunkach istnieje szereg czynników, które wpływają na dotkliwość, penetrację i poziom ryzyka dotyczącego łańcucha dostaw, osiągniętego ze względu na efekt domina niewypłacalności. Na przykład, gdy istnieje płynność rynku i utrzymany jest dostęp do finansowania (kredytu), wpływ ten może być mniej wyraźny.
Zależy to również od stopnia, w jakim poszczególne firmy i sektory są uzależnione od określonych firm, zanim upadną. Jeśli zależność od firmy jest wysoka - szeroko znany czynnik koncentracji sprzedaży lub podaży - wówczas ryzyko niewypłacalności również będzie wysokie, a konsekwencje mogą być dramatyczne.
Zaskoczenie to kolejny kluczowy czynnik. Jeśli jesteś w stanie przewidzieć, że określona firma napotka trudności, możesz złagodzić straty lub nawet zapobiec ich wystąpieniu. Z drugiej strony, jeśli wydarzenia odbywają się szybko lub na bardzo dużą skalę, z długim łańcuchem dostaw lub długimi terminami płatności w całym łańcuchu, efekt domina niewypłacalności przedsiębiorstw zostanie potencjalnie zwiększony.
Kryzys niewypłacalności dotyczący brytyjskiej firmy budowlanej i zarządzającej nieruchomościami komercyjnymi Carillion nie był wprawdzie związany z pandemią, ale nadal stanowi podręcznikowy przykład działania efektu domina.
Carillion - największa upadłość firmy w Wielkiej Brytanii
Kiedy firma Carillion zbankrutowała w styczniu 2018 r., pozostawiając niespłacone zobowiązania w wysokości prawie 7 miliardów funtów, została określona przez brytyjskiego syndyka masy upadłościowej jako „największa w historii upadłość firmy handlowej” w kraju.
Niewypłacalność tak dużej firmy wywołała potężny efekt domina w sieci handlowej firmy Carillion, obejmującej 30 000 podwykonawców i dostawców, doprowadzając do upadłości wielu z nich.
Zaledwie kilka miesięcy później, w październiku 2018 r., w raporcie sporządzonym przez biegłego księgowego Moore'a Stephensa stwierdził on, że po likwidacji firmy Carillion nastąpił 20-procentowy wzrost liczby upadłości przedsiębiorstw sektora budowlanego w Wielkiej Brytanii.
Podczas, gdy interwencja państwa opóźniła wystąpienie takiego efektu domina wywołanego przez pandemię Covid-19 w 2020 r., stwierdziliśmy jednak pojedyncze przykłady niewypłacalności na dużą skalę, spowodowanych zakazem przemieszczania się.
Przykłady te obejmują firmę Avianca - jedną z największych linii lotniczych w Ameryce Łacińskiej - która ogłosiła upadłość w maju 2020 r. Dostawcy tych kolumbijskich linii lotniczych pozostali z niezapłaconymi fakturami, ale ponadto upadłość ta miała również druzgocący, ogólny wpływ na liczbę osób odwiedzających największe lotniska, co spowodowało upadłość wielu sprzedawców detalicznych i usługodawców.
Sektory szczególnie wrażliwe z powodu pandemii COVID w warunkach rosnącego ryzyka niewypłacalności przedsiębiorstw
Innym przykładem jest firma CBL Properties, będąca właścicielem dużego centrum handlowego w USA, która złożyła wniosek o ochronę przed upadłością na mocy rozdziału 11 amerykańskich przepisów upadłościowych w listopadzie 2020 r. Firma podjęła ten krok, aby usunąć 1,5 miliarda dolarów ze swojego bilansu po niewypłacalności szeregu kluczowych najemców centrów handlowych.
Sektor handlu detalicznego artykułami niespożywczymi, który w ujęciu ogólnym stracił dynamikę w ostatniej dekadzie, został dodatkowo poważnie osłabiony przez pandemię, a segment mody i odzieży ucierpiał szczególnie mocno.
Duże firmy prowadzące działalność detaliczną, które ogłosiły niewypłacalność w okresie blokady obejmują Grupę Arcadia, która była właścicielem dużego portfela brytyjskich sklepów odzieżowych, w tym Topshop/Topman, Burton, Dorothy Perkins i Evans. Upadek Grupy Arcadia sprawił, że brytyjskie domy towarowe Debenhams oraz Edinburgh Wollen Mill przeszły od zarządu komisarycznego do likwidacji. Te upadłości niewątpliwie spowodowały również przypadki niewypłacalności w odpowiednich łańcuchach dostaw tych firm.
Warto też pamiętać, że przepisy dotyczące zamrożenia niewypłacalności i moratorium przyjęte w pierwszym kwartale 2020 roku w kilku krajach, takich jak Niemcy, Francja, Wielka Brytania, Japonia, Indie, Singapur czy Australia, znacznie ułatwiły firmom znajdującym się w trudnej sytuacji - tak zwanym firmom zombie - kontynuowanie ich działalności, mimo że tak naprawdę mogą one być niewypłacalne. Nawet jeśli te mechanizmy pomocowe są uzasadnione w bardzo krótkim okresie, to im dłużej zapobiega się naturalnemu procesowi upadłości, tym większe są zakłócenia konkurencji i tym poważniejsze będą szkody dla gospodarki w perspektywie średnioterminowej.
Zmniejszenie ryzyka łańcucha dostaw w okresie ciszy przed burzą
Dzięki niespotykanej dotąd płynności na światowych rynkach, firmy znajdują się obecnie w wyjątkowej sytuacji. W praktyce dyrektorzy najwyższego szczebla mają teraz doskonałą okazję, aby przewidzieć i zmniejszyć ryzyko związane z łańcuchem dostaw przed wycofaniem wsparcia pochodzącego ze środków państwowych, które nadal zależy od niepewności związanej z pandemią.
Uzyskanie wymaganego poziomu informacji we własnym zakresie może nie być możliwe w przypadku wielu firm. Jednak dzięki takim rozwiązaniom jak ubezpieczenie kredytu kupieckiego, firmy mogą mieć pewność, że są chronione przed ryzykiem niewypłacalności klientów i dostawców, które znajduje się poza ich kontrolą.
Ubezpieczenie kredytu kupieckiego zapewnia Twojej firmie odszkodowanie w przypadku spóźnionych lub niezapłaconych faktur, ale co ważniejsze, pomaga przede wszystkim uniknąć złych długów. Ubezpieczyciele kredytów kupieckich, tacy jak Euler Hermes, inwestują dużo czasu i zasobów w dokładne analizowanie globalnego krajobrazu kredytów kupieckich, ocenianie poziomów ryzyka przedsiębiorstw i doradzanie swoim klientom w zakresie najbezpieczniejszych sposobów prowadzenia działalności.
Inne korzyści wynikające z ubezpieczenia kredytu kupieckiego mogą być następujące:
- Lepsze relacje z klientami, dzięki gwarancjom finansowym i zwiększonemu zaufaniu
- Bardziej konkurencyjne warunki handlowe, dzięki bardziej bezpiecznym płatnościom
- Skuteczna i wydajna windykacja na całym świecie, dzięki której możesz spać spokojnie, wiedząc, że Twoje ryzyko jest ubezpieczone, a płatności gwarantowane.
- Lepsze zachowania płatnicze, ponieważ klienci płacą średnio o pięć dni szybciej, jeśli wiedzą, że masz ubezpieczenie kredytu, co poprawia płynność Twojej firmy.
Marine Bochot mówi: „W obecnej sytuacji gospodarczej dobrze zarządzany ubezpieczyciel kredytów kupieckich robi wszystko, co w jego mocy, aby zrozumieć poziomy ryzyka w łańcuchach dostaw swoich klientów. Często mówi się, że „poznaj swojego klienta” to podstawowa zasada biznesowa - pozostaje to prawdą także w 2021 roku. Im bardziej szczegółowymi informacjami dysponujesz na temat zdolności klienta do prowadzenia działalności i uiszczenia płatności, tym lepiej możesz przewidzieć potencjalny efekt domina”.
W drugim artykule z naszej trzyczęściowej serii dotyczącej efektu domina niewypłacalności, spowodowanego pandemią Covid-19, analizujemy, jak zapewnić identyfikację ryzyka niewypłacalności przedsiębiorstw, natomiast nasz ostatni artykuł zawiera przydatne informacje na temat zapewnienia ochrony swojego łańcucha dostaw, aby pozostał odporny na efekt domina niewypłacalności. Obejmuje to opieranie się w pierwszym rzędzie na partnerach handlowych, którzy opanowali technologie cyfrowe, ponadto zapewnienie, że umowy dostawy zapewniają ochronę przed niewypłacalnością oraz pełną dywersyfikację zarówno klientów, jak i dostawców.
