Haftanın Verisi: Amerika 2018 yılı GSYH büyümesi yüzde 2,9
Manşetlerde
Amerika: Son çeyrek büyümesi güçlü ama detaylar biraz hayal kırıcı
Son çeyrekte GSYH büyümesi çeyreklik bazda yıllık yüzde 2,6 gelerek yüzde 2,2 civarı olan beklentilerin üzerinde gerçekleşti. 2018 geneli için ise büyüme hızı tahminlerimizle örtüşecek şekilde yüzde 2,9 oldu ve son dokuz yıllık toparlanma döneminin en yüksek büyümesinin gerçekleştiği 2015 yılını yakaladı. Ancak, büyüme verisine ait bazı detaylar hayal kırıcıydı. Son çeyrekte tüketim harcamaları sadece yüzde 2,8 arttı ve özellikle Aralık ayında aylık yüzde 0,6’lık düşüşle son dokuz senenin en kötü performansını sergiledi. Gelirlerde de Ocak ayında aylık yüzde 0,2’lik gerileme ile son altı yılın en büyük düşüşü görüldü. Beş ay önce yıllık yüzde 8,8 artış gösteren imalat sanayii üretiminin de büyümesi yüzde 2’ye geriledi. Bunda ana dayanıklı mal siparişlerinin aylık yüzde 1 düşüşle son beş ayda dördüncü kez azalması etkili oldu. Benzer şekilde ISM imalat sanayii endeksi de 56,6 puandan 54,2 puana gerileyerek son iki yılın en düşük seviyesini gördü. Olumlu haberlere bakacak olursak; Şubat ayında tüketici güven endeksi, gelecek beklentilerine ait alt kalemdeki 14 puanlık artış sayesinde 9,7 puan artarak son yedi senenin en yüksek çıkışını sergiledi. Tüketiciler; federal hükümetin açılması, yükselen borsa ve ticarete yönelik yeni umutlarla biraz rahatlamış görünüyor. Amerika Merkez Bankası (FED) Başkanı Powell kongredeki konuşmasında kongrede alınan kararları değerlendirirken soğukkanlı davrandıklarını bir kez daha vurguladı. Başkan Trump ise görüşmelerin iyi gitmesi nedeniyle Çin mallarına uygulanan gümrük vergilerinde artışa gidilmesinin daha ileri bir tarihe ertelendiğini açıkladı.
Brezilya: 2019 yılı da 2018 gibi zayıf geçebilir
Finansal oynaklığın ve grevlerin ekonomik faaliyetler ve beklentiler üzerinde göz ardı edilemez etkilerinin olduğu 2018 yılında büyüme de yüzde 1,1 ile 2017 yılıyla da aynı kaldı. Ekonominin 2015 ve 2016 yıllarında yüzde 3,5 küçüldüğü düşünülürse toparlanma biraz yavaş kalmış görünüyor. GSYH halen 2014 yılı zirvesinin altında. Ancak, 2018 yılında özel tüketim harcamalarında bir hızlanma ve yatırımlarda yeniden artış var. Özel tüketim harcamaları 2017 yılında yüzde 1,3 artarken 2018’de yüzde 1,9 arttı, yatırım harcamaları ise 2017’de yüzde 2,6 küçülmüşken 2018’de yüzde 4,1 arttı. Diğer yandan ithalat da bu harcamaları tetikleyecek şekilde yüzde 7,6’lık bir artış göstererek büyümeyi olumsuz etkiledi. Çin’e ihraç edilen ürünlerde üçte bir artış olmasına rağmen hasatın düzensiz olması nedeniyle ihracattaki yüzde 3,4’lük artış, ithalattakiyle boy ölçüşemedi. İşsizlik çok yavaş azaldığı için 2019 yılında tüketimle ilgili görünüm de çok parlak değil. Yatırımlar; beklentilerdeki iyileşme, yılın ikinci yarısında özelleştirmelerin vereceği destek ve 2019’da devam edecek destekleyici para politikası duruşuyla toparlanmaya devam edebilir. Ancak, emeklilik sistemi reformu hayal kırıklığı yaratarak borçlanma maliyetleri üzerinde yeniden baskı oluşturabilir. 2019 yılında büyümenin sadece yüzde 2 olmasını bekliyoruz. Mevcut iyimserliğe rağmen gerçekler acı olabilir.
Fransa: Kış uykusu
Tüketim hâlâ geri dönüş yapmadı. Sene sonunda hayal kırıklığı yaratan tüketim harcamaları Ocak ayında da temkinli bir duruş nedeniyle durgun seyretti. Söz konusu ayda mallara yönelik özel tüketim harcamaları aylık yüzde 1,2’lik artış ile Ekim ayı seviyesinin yüzde 0,4 altında kalırken Kasım 2017’deki zirve seviyesinin de yüzde 1,8 gerisindeydi. Ekim ayından Ocak ayına yüzde 3,1 azalan ulaşım araçları harcamaları (çoğunlukla arabalar) mallara yönelik toplam tüketim harcamaları içinde en zayıf performansın görüldüğü kalem oldu. Tekstil ürünlerine yönelik harcamalarda son çeyrekte yüzde 0,2’lik artışla Kasım 2017 seviyesinin yüzde 2,8 altında kalarak belirgin bir toparlanma yaşanmadı. Genel olarak bakıldığında hane halkı özellikle gıda ürünleri fiyatlarındaki artıştan endişeli. Bu kalemin Şubat ayında yıllık yüzde 1,3 olan enflasyona katkısı yüzde 36’ydı. Ocak ayında yıllık yüzde 6,1 artan üretici fiyatları ve işlenmiş gıda fiyatlarına yönelik uygulamaya giren yeni kanunun (ki işlenmiş gıda fiyatları Şubat ayında yüzdelik bazda 0,4 puan arttı) gıda enflasyonunu hızlandırdığı bariz (gıda enflasyonu Şubat ayında yıllık yüzde 3’tü) Ocak ayında gıda tüketiminde yeni bir düşüş daha yaşandı ve aylık yüzde 0,9 ile Kasım 2017 zirvesinin yüzde 3,4 altında kaldı. Satın alma gücünde yüzde 1,9’lık iyi bir artış olmasına rağmen bu veriler, tüketim harcamalarındaki toparlanmanın 2019 yılında yüzde 1 gibi olacağına işaret ediyor.
Polonya: Ekim 2019’daki seçimlerden önce mali canlılık
Şubat sonundaki parti kongresinde iktidardaki PiS (Hukuk ve Adalet Partisi) Ekim ayında gerçekleşecek milletvekili seçimlerinden önce yeni bir mali canlandırma paketinin hayata geçirileceğini duyurdu. Canlandırma paketi dahilindeki önlemler, mevcut yasama yılındakiler gibi daha fazla çocuk yardımı, emeklilere ikramiye, daha düşük gelir vergileri de dahil olmak üzere yapısal iyileştirmelerden ziyade tüketimi artıracak sosyal harcamalar. Eğer paket uygulamaya geçerse kısa vadede büyümeyi destekleyecektir yada en azından giderek azalan yatırımlar ve zayıflayan dış talep nedeniyle büyümede ortaya çıkabilecek bir yavaşlamayı azaltacaktır. Genel olarak bakıldığında reel GSYH büyümesinin 2018 yılında yüzde 5,1 olan hızının 2019 yılında yüzde 3,5 ve 2020 yılında yüzde 3,1’e gerilemesini bekliyoruz. Ayrıca, yeni mali önlemler kamu finansmanının son dönemdeki iyileşmesini de büyük ihtimalle terse çevirecektir. 2018 yılında tahminen GSYH’nin yüzde 0,6’sı kadar olan bütçe açığı genişleyerek 2019 yılında yüzde 1,9 ve 2020 yılında yüzde 2,5 olacaktır. Bu görünümle birlikte Ocak ayında yıllık 0,9 olan enflasyonun da 2019 yılının ortasından itibaren yeniden artmaya başlayacağı düşünülürse para politikasında herhangi bir gevşemeye gidilmesi ihtimali ciddi oranda azalıyor. Bugün para politikası kurulu gösterge faiz oranını değiştirmeyerek yüzde 1,5’te sabit tuttu.
Mercekteki Ülkeler
Kanada: 2018 yılı son çeyreğinde büyüme, beklentilerden de zayıf gerçekleşti
2018 yılı son çeyreği için çeyreklik bazda yıllıklandırılmış GSYH büyüme beklentisi zaten yüzde 1 gibi düşük bir seviyedeyken, büyüme yüzde 0,4 olarak bu beklentiden de düşük geldi. Bu, son 2,5 yılın en düşük rakamı ve büyüme raporunda olumlu olan çok fazla bir şey de yok. Hanehalkı tüketiminde artış yüzde 0,7’yle son yedi yılın en düşük hızına geriledi. Konut dışı yatırım harcamalarında yüzde 10,9’luk bir gerileme var ve bu üst üste üçüncü düşüş. Konut yatırımları da yüzde 14,7’lik ciddi bir kayıp yaşadı. GSYH’nin gerilemesinin tek nedeni stoklardaki artışlar oldu. Eğer stoklarda da azalma olsaydı GSYH yüzde 1,1 küçülebilirdi. Aylık olarak bakıldığında GSYH son dört ayda üçüncü kez düşüş yaşayarak yüzde 0,1 azaldı. Enerji sektörü ise yine son dört ayda üçüncü kez düşüş yaşayarak yüzde 2’lik keskin bir daralma gösterdi. Enerji sektörü dışarıda bırakıldığında ekonomi Aralık ayında aylık yüzde 0,1 büyüdü. Kanada ham petrol fiyatları 2018 yılı sonunda düşüşe geçti. Bunda petrolü pazara kazandırmaya yetecek boru hattı kapasitesinin eksikliği önemli rol oynadı. Arz fazlasını azaltmaya yönelik zorunlu üretim kesintileri olduğu da göze alınırsa yılın ilk yarısında önemli bir iyileşme kaydedileceği de şüpheli.
Portekiz: Önümüzdeki dönem büyüme yavaşlayabilir
2018 yılı üçüncü çeyrekte, çeyreklik bazda yüzde 0,3 olan reel GSYH büyümesi son çeyrekte hızlanarak yüzde 0,4 olsa da yılın ilk yarısında yüzde 0,55 olan ortalamanın altında kaldı. Yine de 2018 yılı genelinde GSYH büyümesi 2017’deki yüzde 2,8’in altında kalmış olsa da yüzde 2,1 ile güçlü seyretti ve bunda genel olarak yurtiçi talep etkili oldu. İhracatın ithalata göre daha belirgin şekilde yavaşlaması nedeniyle dış talep büyümeden 0,7 puan çaldı (2017’de yüzdelik bazda -0,3 puan). 2017 yılında yüzde 9,2’lik ciddi bir artıştan sonra yatırım harcamaları 2018’de sadece yüzde 4,4 büyüdü. Artan reel ücretler ve sosyal harcamalarda artışı kapsayan önlemlerin etkileri bu sene de tüketim harcamalarını desteklemeye devam edecektir. Yine de işgücü piyasasında toparlanmanın devam edeceğini destekleyen çok fazla gösterge yok. İşsizlik oranı zaten yüzde 7’inin altında ve son 15 yılın en düşük seviyesinde. Ana ticaret ortaklarının ekonomik faaliyetlerinde yavaşlama olduğu için ihracat da yavaşlayabilir. İmalat sanayii kapasite kullanım oranında 2019 yılı ilk çeyreğinde görülen düşüşle 2014 yılındaki en düşük seviyeye geri dönülmüş oldu. Bu yatırımlar için kötüye işaret ama finansman koşulları 2019 yılında olumlu kalmaya devam edecektir ve önümüzdeki dönemde AB’nin finansmanına katkıda bulunacağı birçok proje de var. Portekiz’in bu sene yüzde 1,7 büyümesini bekliyoruz.
Güney Afrika: İvme giderek yavaşlıyor
2018 yılı son çeyreğinde büyüme çeyreklik bazda yüzde 0,3 oldu. Büyümeye katkı sağlayan başlıca sektörler ülkenin 2018 yılının ilk yarısını resesyonla geçirdiği düşünüldüğünde halen çok yavaş toparlanma gösteriyor. İlk çeyreği çeyreklik bazda -yüzde 2,2 ile çok zayıf geçiren imalat sanayii üretimi 2018 yılının son çeyreğinde ancak 2017 yılının son çeyreğindeki seviyesine dönüş yapabildi. Yurtiçi ticaretin de zayıf talebi yansıtacak şekilde katma değeri son çeyrekte çeyreklik bazda yüzde 0,2 azaldı. 2018 yılında yüzde 1,2 küçülen inşaat sektöründe de faaliyetler durgun seyretti. Ancak tüm sektörler arasında en zayıf performans sergileyen maden ve taş ocakçılığı oldu. Çeyreklik bazda yüzde 1,7 küçülen sektörün büyüklüğü şu an 2005 yılındaki zirvenin yüzde 6,5 altında. Güney Afrika ekonomisinin gerçek bir toparlanma yaşamasının önündeki engellerden biri olan elektrik sektöründeki darboğazalar da devam ediyor. Bu darboğazlardan dolayı sektör 2011 yılındaki zirvesine göre yüzde 4,4 küçülmüş durumda. 2018 yılında ülkenin genel olarak kaydettiği yüzde 0,8’lik GSYH büyümesi nüfus artışını destekleyemeyecek kadar yavaş. 2018 yılında kişi başı gelir de 2014 seviyesinin yüzde 2,4 gerisinde kaldı. KİT’lerdeki problemler nedeniyle (Eskom’daki gibi) yatırımlardaki artışın düşük kalmaya devam etmesi olası ve büyüme de büyük ihtimalle 2019 genelinde yüzde 1 gibi bir seviye ile düşük kalacak.
Çin: Büyümeyi desteklemeye yönelik genişleyici önlemler
5 Mart’ta gerçekleşen 13. Ulusal Halk Kongresi’nde Çin ekonomik büyüme hedefini yüzde 6,5’ten yüzde 6- yüzde 6,5 bandına çekti. Yetkililer ekonominin artan risklerle karşı karşıya olduğunu ve kararlı bir şekilde önlemlerin alınması gerektiğini kabul etti. Dış talep cephesine bakıldığında ihracat görünümünün ticari belirsizlikler nedeniyle tıkandığı bir gerçek. Yurtiçinde ise tüketici harcamalarının çok yavaş artması, yatırım dinamiklerinin sönük kalması ve finansal risklerin artması büyüme üzerinde aşağı yönde baskı yaratıyor. Bu çerçevede, hükümet büyümeyi destekleyici bir bütçe açıkladı ve 2019 yılı için bütçe açığı GSYH oranı hedefini yüzde 2,8’e çıkardı (2016 yılında bu -yüzde 2,6’ydı). Açıklanan önlemler; vergi yükünü azaltmayı (2 trilyon yuan) ve altyapı harcamalarını canlandırmayı da (2,15 trilyon yuan) hedefliyor. Para politikası cephesinde özel sektörün yararına kaynak kullanımının iyileştirilmesi ve daha fazla finansal şeffaflık öncelikler arasında. Tüm bu gelişmeler dikkate alındığında ilk çeyrekte yıllık yüzde 6,2 olan büyümenin yılın ikinci yarısında yüzde 6,4’e çıkmasını bekliyoruz.
Takvim / Neleri Takipte Olacağız?
8 Mart Kanada Şubat ayı istihdam raporu
8 Mart Çin Şubat ayı ticaret rakamları
8 Mart Fransa Ocak ayı sanayi üretimi
8 Mart Fransa Ocak ayı ticaret dengesi
8 Mart Almanya Ocak ayı fabrika siparişleri
8 Mart ABD Ocak ayı konut başlangıçları
8 Mart ABD Şubat ayı istihdam raporu
11 Mart Almanya Ocak ayı sanayi üretimi
11 Mart İspanya ve ABD Ocak ayı perkande satışlar
11 Mart Türkiye 4.Ç. GSYH
11 Mart Türkiye Ocak ayı ödemeler dengesi
12 Mart Fransa 4.Ç. Ücretler
12 Mart Brezilya Şubat ayı enflasyon
12 Mart ABD Şubat ayı tüketici fiyatları
13 Mart Brezilya ve Meksika Ocak ayı sanayi üretimi