Likidite Önemli! 2021 Yılında Şirketlerin İşletme Sermayesi İhtiyacı Yaklaşık Yarım Trilyon Euro Artış Gösterebilir

2020 yılında, Batı'da, İşletme Sermayesi Gereksinimleri (İSG) artarken (Kuzey Amerika'da 5 gün ve Batı Avrupa'da 1 gün), Latin Amerika’da 3 gün, Doğu Avrupa’da 2 gün ve Asya Pasifik’te 1 gün düştü. Bu ayrışmanın önemli bir kısmı stok yönetimi ve devlet destekleriyle açıklanabilir. ABD ve AB'de uygulanan çok sıkı karantina önlemleri, şirketleri stoklama davranışına “zorladı”. Neyse ki bu durum "görünmez banka" tarafından, başka bir deyişle, müşteriler ve tedarikçiler arasındaki ödeme koşullarının çok uygun şartlarda yönetimiyle yumuşatıldı. Bu da kısmen likidite destek önlemleriyle finanse edildi. 2020 yılında endüstriyel sektörlerde İSG'lerde artış yaşandı. Örneğin İSG, metal sektöründe +13 günle 95 güne, makine sektöründe +9 günle 117 güne, kağıt sektöründe +4 günle 84 güne ve otomotivde +3 günle 87 güne çıktı.
Önümüzdeki döneme baktığımızda büyük şirketlerin 2021 yılında İSG’lerinin 453 milyar euroluk rekor bir artışla, 4 günlük ciroya eşdeğer bir şekilde toplam 8,4 trilyon Euro'ya ulaşacağını tahmin ediyoruz. Bu; girdi, işgücü ve nihai mallarda ciddi kıtlıkların devam ettiği bir dönemde ekonomilerin yeniden açılışıyla beraber talepte yeniden güçlü bir artış olacak. Gelişmiş ekonomilerin çoğunda halihazırda gözlemlenen İSG artışı 2021'de hızlanırken birkaç gelişmekte olan ülkede ve özellikle Çin'de (-6 gün) kontrol altında kalacak. Hem ABD'de hem de Euro Bölgesi'nde İSG'nin 4 gün artmasını bekliyoruz.
Tüm sektörlerin İSG’sinde bir artış görülecek olsa da tüketim malları sektörleri en büyük artışı yaşayabilir. Geçen sene sektörlerin İSG’leri arasında ayrışmaların olduğu bir yıldı. 2021 yılında birçok küresel sektör İSG seviyesinin artış yönünde yeniden senkronize olmasını bekliyoruz. Bu sektörlerden, +9 günle 52 güne kadar perakende ve +8 günle 81 güne kadar tarımsal gıda, en büyük artışları sergileyecek. Bunları, +7 günle 103 güne metaller, +5 günle ulaşım ekipmanları ve +4 günle makineler gibi endüstriyel sektörler izleyecektir.
Stoklar önemli: Salgınla birlikte bir yandan “her ihtimale karşı” şeklindeki stok yönetim modeli yaygınlaşırken diğer yandan birçok sektör “ucu ucuna ya da tam zamanında” şeklindeki stok yönetimi uygulamasına son vermek zorunda kaldı. Bu nedenle, yeniden stoklama yapılabilmesi, özellikle de arz/tedarik sıkıntılarının olduğu bu ortamda, başta Batı Avrupa ülkeleri olmak üzere küresel olarak İSG’deki artışın ana sürükleyicisi olacak. 2020 yılında stok tutma süresi Kuzey Amerika'da 5 gün ve Batı ülkelerinde 1 gün artarken, Gelişmekte Olan Ülkelerde stoklardaki düşüş, gelişmiş ekonomilerdeki stoklamayı telafi etti. Küresel tedarik zincirlerinde sıkıntılar devam ederken Batılı şirketlerin yoğun bir şekilde yeniden stoklamaya ağırlık vermeleri ve bastırılmış tüketici talebinin serbest kalmasıyla 2021 yılında, söz konusu şirketlerin İSG’leri üzerinde belirgin bir baskı oluşmasını bekliyoruz. Ancak, 2022 yılında tedarik darboğazlarının azalmasıyla stoklamanın gelişmiş ülkelerin İSG’si üzerinde yarattığı baskı azalacaktır.
Devlet desteği de önemli: Ek işletme sermayesi ihtiyaçları, Euro Bölgesinde finansal olmayan şirketlerin net nakit pozisyonlarının %20'sinden daha azına tekabül etmekte. Bununla birlikte, finansal olmayan şirketlerin toplam mevduatı, toplam borcun en fazla %30'unu karşılamakta ve bu ülkeler içinde bu bakımdan en kırılgan ülke Fransa. Tahminlerimiz Euro Bölgesi için, finansal olmayan şirketlerin net nakit pozisyonlarının (mevduatlar – 1 milyon euroya kadar olan yeni krediler) 2020 yılında 547 milyar euroyla, 2019 yılına kıyasla neredeyse üç kat arttığını gösteriyor. Bu, 2021'de finanse edilmesi gereken 102 milyar euroluk tahmini ek İSG'ye, yani 2020 yılı net nakit pozisyonlarının %17'sine denk geliyor.2020 yılının sonundan bu yana, Euro Bölgesi'nde net nakit pozisyonları artmaya devam etti (Mayıs 2021 itibarıyla 38 milyar euro). Listenin başında Almanya (+18 milyar Euro) ve İtalya (+7 milyar Euro) bulunurken Fransa'da net nakit pozisyonları 9 milyar euro azaldı. Ancak, devlet garantili kredilerdeki ödemesiz dönemler 2021 yılının ötesine uzatılmazsa, finansal olmayan şirketlerin toplam mevduatı, toplam borçların en fazla %30'unu karşıladığı için nakit tamponları azalacaktır. Bu oran Fransa için sadece %23 ile en düşüklerden biridir.
Türkiye özelinde ise, 2020 yılında İSG’de 3 günlük bir artış gözlemlenirken ortalama alacak tahsil ile borç ödeme sürelerindeki 6 günlük artışın birbirini dengelediği görülüyor. Ancak ortalama stok devir süresindeki 3 günlük artışın İSG artışında etkili olduğu belirtiliyor. Türkiye’nin de içinde bulunduğu bölgede Yunanistan hariç, Rusya, Romanya ve Polonya gibi çoğu gelişmekte olan ülkede İSG düşüşü görülürken ülkemizde artış yaşanması dikkat çekiyor. Bu durumun da işten çıkarma yasaklarının olduğu dönemde, bazı sektörlerde siparişlerdeki düşüşe karşın üretime ara verilememesi dolayısı ile stok artışından kaynaklandığı belirtiliyor.
Stok devir sürelerine (SDS) bakıldığında ise Türkiye 82 gün ile dünyada Çin (94 gün), İtalya (89 gün) ve Yunanistan’dan (83 gün) sonra en yüksek SDS’ye sahip dördüncü ülke konumunda bulunuyor. İnşaat, ticari hizmetler, teknoloji, ilaç ve havacılık sektörlerinin 100 gün üzerindeki süreler ile en uzun SDS’ye sahip sektörler olduğu göze çarpıyor.
Salgınla birlikte bir yandan “her ihtimale karşı” şeklindeki stok yönetim modeli yaygınlaşırken diğer yandan birçok sektör “ucu ucuna ya da tam zamanında” şeklindeki stok yönetimi uygulamasına son vermek zorunda kaldı. Bu nedenle, yeniden stoklama yapılabilmesi, özellikle de arz/tedarik sıkıntılarının olduğu bu ortamda, başta Batı Avrupa ülkeleri olmak üzere küresel olarak İSG’deki artışın ana sürükleyicisi olacak.