Allianz Trade Ekonomik Araştırmalar
Haftalık İhracat Risk Görünümü
10 Nisan 2019
Haftanın Verisi
Romanya Mart ayı yıllık enflasyon oranı yüzde 4
Manşetlerde
Euro Bölgesi: 2019 ilk çeyreğinde KOBİ’lerin kredi talebinde artış var
AMB’nin faiz oranı yönlendirmesinde yatıştırıcı tutumu ve TLTRO programını (Hedefli uzun vadeli yeniden finansman operasyonları) iki sene daha uzatması bankaların şirketlere çok cazip kredi imkanları sunmasını mümkün kıldı. Geçtiğimiz senenin son çeyreğinde bankalar, şirketlere sundukları kredi koşullarında sıkılaşma olmasını öngörürken 2019 yılının ilk çeyreğinde durumda genel olarak değişen bir şey olmadı (yüzde -1). Ancak, kredi koşullarındaki gevşemeden büyük şirketler yararlanırken (yüzde -5) KOBİ’ler cephesinde hafif bir sıkılaşma vardı (yüzde 1). Ülke bazında bakılırsa Fransa ve Hollanda’da şirketlere sunulan kredi koşullarında gevşeme olurken, İspanya ve İtalya’da bu koşullar değişmedi, Almanya’da ise sıkılaştı. Talep bazında bakıldığında 2015 yılının ikinci çeyreğinden beri artış eğilimi devam ederken 2019 yılının ilk yarısında bir duraksama oldu. KOBİ’lere olan kredilere yönelik talepte artış oldu ama büyük firmalara yönelik kredi talebi değişmedi. KOBİ’lerin önümüzdeki dönem faaliyetlerine uygun kredi talebinde bulunmaları durumunda banka finansman açığının 2019 yılında GSYH’nin yüzde 3’üne ya da 400 milyar Euro’ya ulaşabileceğini tahmin ediyoruz. Ülke bazında, şirketler için net kredi talebinde Almanya ve Hollanda’da artış olurken İspanya ve İtalya’da yatırımlara yönelik ihtiyaçlar azaldığı için düşüş görüldü.
Fransa: Bir kez daha iyi bir ihracat performansı
Şubat ayında Fransa’da imalat sanayii üretim endeksi beklenmedik bir toparlanma sergileyerek neredeyse Aralık 2017’de yakalanan zirveyi gördü. Genel olarak ticarete yönelik otomotiv sektörü problemleri, Brexit endişeleri gibi belirsizliklerin arttığı bir dönemde bu artışın ihracata dayalı olması kısmen çelişki yarattı. Sektörün büyümesine ön ayak olan başlıca alt sektörler ilaç dahil Kimya ve Ulaşım Araçlarıydı. Bu durum, yılın ilk iki ayında yıllık 5,3 milyar Euroluk artışla 2019 yılına güçlü bir başlangıç yapan ihracatın da bir yansıması. Ulaşım araçları ihracatta1,6 milyar Euro artış kaydedilmesini sağlarken kimya sektörü de 1,5 milyar Euroluk artışa imza attı. İhracat artışının yarısından çoğu Çin ve ABD pazarlarına giden mallardan kaynaklandı. Çin’e yapılan ihracatta 1,5 milyar Euro artış vardı ama çoğu havacılığa yönelikti. ABD’ye ihracat ise 1,3 milyar Euro arttı ve bunda havacılık sektörünün payı 0,8 ve ilaç sektörünün payı 0,2 milyar Euro oldu. İngiltere’ye olan ihracat da 0,9 milyar Euro arttı. Bunun temel nedeni İngiltere’nin Brexit’ten önce stok yapmaya yönelmesiydi. Almanya’daki araba üreticilerinin halihazırda geçirdikleri zor dönem nedeniyle başta bu ülkeye olmak üzere toplam araba ihracatının 0,2 milyar Euro gerilemesi en büyük hayal kırıklıklarından biri oldu.
ABD: İstihdam yeniden artışta
Şubat ayındaki oldukça zayıf istihdam raporunun üzerine görece sağlam gelen Mart ayı raporu biraz rahatlama sağladı. Şubat ayında yaratılan istihdam sadece 33 bin kişilikken ve Mart ayında ekonomi 196 bin kişilik iş yaratarak 170 bin kişi olan beklentilerin bile üzerine çıktı. İşsizlik yüzde 3,8, eksik istihdam oranı ise yüzde 7,3 gibi çok düşük seviyelerde kaldı ve istihdamdaki artış genele yayılmış durumdaydı. Tüm bu olumlu göstergelere rağmen ne yazık ki bazı rahatsız edici detaylar da vardı. İmalat sanayiinde istihdamda artış beklenirken 6 bin kişilik düşüş oldu ve son 32 ayın en kötü performansı gözlendi. Ücret artışları zayıftı ve yıllık artışın yüzde 3,4’ten yüzde 3,2’ye gerilemesine neden oldu. Şubat ayı istihdam artışı her ne kadar 20 bin kişiden 33 bin kişiye revize edilmiş olsa da çok düşük bir seviyede kaldı. Son olarak işgücü üst üste üçüncü ayda da küçülmeye devam etti ve bu nedenle işgücüne katılım oranı yüzde 63,2’den yüzde 63’e geriledi. Bu olumsuz detaylara rağmen manşet veriler güçlü ve özellikle de son dönemde; perakende satışlar, dayanıklı mallar ve hizmet sektörü ISM endeksine yönelik olumsuz gelişmeler düşünüldüğünde rapor bir önceki aya göre güven verici
Gelişmekte olan ülkeler: İmalat sanayii faaliyetleri hâlen durgun
Gelişmekte olan ülkelerde imalat sanayii sektörleri hâlen durgunluk yaşıyor, son PM endeksleri de bunun bir göstergesi. Mart ayında Çin resmi imalat sanayii PM Endeksi 49,2 seviyesinden 50,5 puana çıkarak belirgin bir iyileşme kaydetti ama diğer gelişmekte olan ülkelerde faaliyetlere yönelik veriler hâlâ yatay. Çin hariç toplam gelişmekte olan ülkeler PM endeksimiz Mart ayında 50,2 puan seviyesiyle üst üste dördüncü kez neredeyse durgunluk sayılacak seviyelerde kaldı. Genel olarak bakıldığında bu durum Çin’deki izole toparlanmanın henüz diğer gelişmekte olan ülkelere yansımadığına işaret ediyor. İmalat sanayii sektörleri en zayıf faaliyet gösteren ülkeler hâlen ticarete çok açık. Metal, otomotiv ve Telekom sektörlerinde özelleşmiş ülkeler olmaya devam ediyor. IHS Markit verilerine göre söz konusu sektörlerin küresel PM endeksleri de düşük. Güney Kore, Tayvan, Meksika, Polonya ve Çek Cumhuriyeti bir veya daha fazla sayıda sektördeki zayıflıklardan muzdarip. Ayrıca, Güney Afrika’da PM endeksleri hâlen 50 seviyesinin altında. Bu ülke son çeyreklerde resesyon yaşadı ve ekonomileri üzerindeki güçlü baskının devam edeceğine dair de birçok gösterge var.
Mercekteki Ülkeler
Brezilya: Ekonomik durum yavaş yavaş netleşmeye başladı
2019 yılı için ekonomik durum yavaş yavaş şekillenmeye başladı. Şubat ayında perakende satışlar durdu ve güven endeksleri Bolsonaro’nun onaylanma oranının düşmesi ve işsizlik oranının yüzde 12’inin üzerine tırmanmasıyla Bolsonaro’nun seçilmesinden önceki seviyelere geriledi. Şubat ayında sanayi üretimi aylık yüzde 0,7 ile yeniden artmış olsa da yıllık olarak altıncı kez üst üste düşüş gösterdi ve bu da iş dünyasında güvenin zayıflamasına neden oldu. Siyasi karmaşa, Bolsonaro’nun çevresindeki kişilere yönelik yolsuzluk iddiaları, bakanın görevden alınması, Parlamento Sözcüsüyle olan anlaşmazlıklar ve emeklilik reformunun yasal sürecine ilişkin ilk zorluklar Brezilya Reali’nin Ocak ayının sonundan beri değer kaybetmesine neden oluyor. Ocak ayının başında yerel paranın kazandığı tüm değer neredeyse sıfırlandı. Borsa,100.000 puan sınırının altına düştükten sonra (şu anda 96.000 puan seviyesinde) sakinleşmeye başladı. Sonuç olarak 2019’un hâlen toparlanmanın çok yavaş olacağı (bu sene yüzde 2’lik GSYH büyümesi) ve zorlu emeklilik reformu müzakereleri nedeniyle borçlanma maliyetlerinin yine artacağı bir yıl olmasını bekliyoruz.
Romanya: Enflasyon arttı ama faizler sabit
Şubat ayında yıllık enflasyon yüzde 3,8’le Romanya Merkez Bankası’nın hedefi olan yüzde 2,5 yüzdelik bazda ± 1 puan aralığının üst sınırını aşmış olsa bile Banka geçtiğimiz hafta politika faiz oranını yüzde 2,5’te sabit tuttu. Bugün yayınlanan verilere göre Mart ayında enflasyon daha da artarak yıllık yüzde 4’e tırmandı. Geçtiğimiz hafta faizin sabit tutulması konusunda merkez bankası üyeleri arasında fikir birliği vardı ama bazı üyeler bunun gelecek dönemde enflasyona yönelik yukarı yönlü bazı riskler oluşturabileceğine dair endişeler dile getirmişti. Bu endişeler arasında; 2018 yılı sonunda yıllık yüzde 2,4 olan çekirdek enflasyonun Şubat ayında yüzde 2,7’ye çıkmış olması ve işgücü piyasasında artan daralma da vardı. İşsizlik oranı Ocak ayında yüzde 3,3’lük tarihi düşük seviyesinde kalmaya devam ederken ücretlerdeki artış (net ortalama nominal kazanç) yeniden hızlanarak 2019 yılının ilk iki ayında yıllık yüzde 18’e çıktı (2018 yılı son çeyreğinde yüzde 13’tü). Ayrıca, 2018’de dikkat çekecek seviyede istikrarlı olan yerel para (RON) bu sene başından beri EUR karşısında yüzde 2 değer kaybı yaşadı. Merkez bankasının makroekonomik dengesizlikleri azaltmak için para piyasasında likiditeyi sıkı şekilde kontrol etmeye devam etmesini bekliyoruz ama buna bu senenin devamında faiz oranında artış da eşlik edebilir.
İsrail: Seçmen “devam” dedi
Dün gerçekleştirilen erken genel seçim sonucunda Başbakan Netanyahu’nun bir kez daha galip gelmesi ve beşinci kez başbakanlık koltuğuna oturması neredeyse kesin. Oyların tamama yakını sayıldı ve Başbakan Netanyahu’nun muhafazakar Likud partisi ile en yakın rakibi eski Genelkurmay Başkanı Benny Gantz’ın merkez Mavi ve Beyaz ittifakı kafa kafaya gidiyor. Her ikisi de yaklaşık yüzde 29 oya sahip. Ancak, Likud ve onun sağ kanattaki müttefikleri büyük ihtimalle 65 koltukla 120 koltuklu parlamentoda (Knesset) en fazla koltuğa sahip bloğu oluşturacak. Bunun siyasi sonucu olarak İsrail’in bölgedeki düşmanlarıyla arası daha da gerilebilir. Halihazırda yolsuzluk iddialarıyla suçlanan Netanyahu ciddi bir açıklamada bulunarak yeni hükümetin Batı Şeria’da işgal edilen bölgeleri (Yahudilerin işgal ettiği bölgeleri) İsrail’e ilhak edebileceğini söyledi. Netanyahu döneminin ekonomik karnesi iyi. Son 10 yılda reel GSYH yıllık ortalama yüzde 3,6 arttı. Büyümenin 2019 yılında yüzde 3,1 ve 2020 yılında yüzde 3,6 olmasını bekliyoruz.
Japonya: Kırılganlık
Son veriler ekonominin 2019 yılına biraz kırılgan girdiğine işaret ediyor. Hanehalkı harcamaları Ocak ayındaki yüzde 2’lik artışa göre Şubat ayında yıllık yüzde 1,7’ye geriledi. Perakende satışlarda yavaşlama var. Ocak ayında yıllık yüzde 0,6 artış sonrasında Şubat ayında yüzde 0,4 artış yaşandı. Sanayi üretimi daraldı (yıllık yüzde -1). Mart ayı iş çevreleri anketleri karışık bir görünüm sergiliyor. İmalat sanayii PM endeksi hafif bir toparlanmayla Şubat ayındaki 48,9 seviyesinden 49,2 puana çıktı ama 50 seviyesinin altında kaldığı için hâlen faaliyetlerde daralmaya işaret ediyor. Hizmetler sektörü PM endeksi 52 seviyesine düştü (Şubat ayında 52,3 puandı) ama burada da düşüşe rağmen faaliyetlerde artış var. Bu nedenle, Merkez Bankası ekstra gevşek para politikası duruşunu büyük ihtimalle 2019-2020 döneminde de sürdürecek. Mali cepheye bakacak olursak, yetkililer Ekim ayında gidilecek satış vergisi artışının (yüzde 8’den yüzde 10’a) etkilerini bertaraf etmek için 2,03 trilyon Yenlik canlandırma önlemleri aldı. Eğer ekonomik faaliyetlerde yavaşlama daha da belirginleşirse vergi artışı ertelenebilir.
Takvim / Neleri Takipte Olacağız?
11 Nisan Almanya Mart ayı enflasyon (son)
11 Nisan Türkiye Şubat ayı ödemeler dengesi
11 Nisan ABD Mart ayı üretici fiyatları
12 Nisan Kanada Mart ayı konut fiyatları
12 Nisan Macaristan Şubat ayı sanayi üretimi
12 Nisan Romanya Şubat ayı sanayi üretimi
15 Nisan Brezilya Şubat ayı ekonomik faaliyet endeksi
15 Nisan Bulgaristan Mart ayı tüketici fiyatları
15 Nisan Çin Mart ayı toplam sosyal finansman
15 Nisan Polonya Mart ayı tüketici fiyatları
15 Nisan Slovakya Mart ayı tüketici fiyatları
16 Nisan Arjantin Mart ayı enflasyon
16 Nisan Hırvatistan Mart ayı tüketici fiyatları
16 Nisan Türkiye Şubat ayı sanayi üretimi
16 Nisan ABD Mart ayı sanayi üretimi